 |
| Colonial building in Yangon, watercolor by ©Kenneth Wong |
Two years ago, while combating a severe bout of flu and the incessant cough that came with it, I lost my voice. A secular hermit with a penchant for silence, I would have normally welcomed this respite from unnecessary talking, retreated into my own book-strewn studio, and perhaps churned out a watercolor sketch or two.
But this, unfortunately, was two days before I was scheduled to join a spoken words performance in a bookstore. It was one of the rare chances for me to appear alongside some poets and writers I admire, and do their invitation justice by delivering something worthwhile. As far as I knew, no poet had ever drawn accolades with silence in a reading. And I was no John Cage to get away with a wordless act.
So I felt an obligation to recover my voice -- quick. Somehow, while coaxing my stubborn voice to resurface with ample honey, tea, and cough drops, this poem came to me. I wrote it initially in English, but since then I had been able to also write a Burmese version.
And I'm happy to report that my voice did return in time that week. This was one of the poems I read that evening at Alley Cat Books in San Francisco.
Tell Me If You Find My Voice
by Kenneth Wong (January 2017)
Can anybody tell me where I might find my voice?
It must be somewhere between
The crumbling colonial mansions
Where tea-colored crows marinated in sweat
Discuss politics with the ghost of Kipling,
And the fog-choked city streets that
Cough up blueblood cafes,
And spit out four-dollar lattes.
Tell me if you spot it
In a plate of tealeaf salad
Or a bowl of catfish chowder
Flavored with the hopes and dreams
Of political prisoners and refugees
Working as dishwashers and gas station attendants—
So many from Burma’s 88 Generation
Stuck on America’s Route 66.
Tell me if you hear it
In the opening notes to a Prokofiev or Rachmaninov
Played on a gong that has traveled all the way
From Mandalay to the Bay,
From a little shop at the foot of the Mahamuni Pagoda
To the War Memorial Opera House
As an asylum seeker.
Help me find it
In the checkboxes on the census forms
And the passport applications
With just enough room to specify
That I belong to the bloodline of Genghis Khan
But took a bath in the Irrawaddy River
And learned to speak the Silicon Valley dialect.
Help me find it again
In the bloodied headlines about the sectarian violence in western Burma,
In the untold stories of Buddhist and Muslim neighbors
Who once shared the same street, went to the same market,
And haggled over the price of sweets in the same shop—
Please look under their carpets, their mats,
In their trash bins and piles of anxieties.
It must be hiding somewhere
In the omelets I made with dried shrimps,
In the angel hair pasta I soak in coconut soup,
In the cough drops melting in my Shwe Palaung tea,
In the temple bells I hear in a cable car’s ringing,
In the Shan tofu I taste in my banana pudding,
In the shadow of Shwe Dagon cast by the Ferry building,
In the monsoon downpour that catches North Beach by surprise,
In the gentle people with flowers in their hair, cycling in the ruins of Bagan,
In the Lyft driver with Aung San Suu Kyi’s photo pinned to his dashboard,
In the way I write tomorrow in past tense,
In the way I talk about yesterday in future tense,
In the way I write poetry with
Dark, putrid fish-paste ink.
Tell me if you happen to
Find my lost voice.
in Burmese (Unicode)
တွေ့ရင်ပြောကြပါ
ကျုပ်အသံဝင်သွားလို့
တွေ့ရင်ပြောကြပါဦး။
သွားလေသူ Kipling ရဲ့လိပ်ပြာနဲ့
အားရပါးရ နိုင်ငံရေး ထိုင်ဆွေးနွေးနေတဲ့
ချွေးရွှဲရွှဲ လက်ဖက်ရည်ရောင်တောက်တောက်
ရွှေကျီးညိုတို့ ကျက်စားရာ ကိုလိုနီခေတ်တိုက်အို
ဆွေးဆွေးမြေ့မြေ့ကြီးတွေကြားထဲမှာလား။
မြူသီးပြီးနှင်းစို့လို့
မဟာဆန်ဆန်ကဖီးနဲ့ လေးဒေါ်လာတန် Latte တွေကို
ထွေးထွေးထုတ်နေရတဲ့ ဆင်ခြေဖုံးလမ်းလေးထဲမှာ
ဝပ်နေရှာသလား။
တွေ့မိလိုက်ကြလား ကျုပ်အသံကို
ခင်ဗျားတို့စားနေတဲ့ မိုးကျလက်ဖက်သုပ်ထဲမှာ
လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ရ နိုင်ကျဉ်းတွေရဲ့
မျှော်လင့်ချက်နဲ့ အိပ်မက်ကြွပ်ကြွပ်လေးတွေ
ခြေဖြူးထားတဲ့ မုန့်ဟင်းခါးကျဲကျဲထဲမှာ
ရေခြားမြေခြားမှာ
ပန်းကံဆေး ဓာတ်ဆီဖြည့် ဝမ်းစာရှာနေရတဲ့
ခိုလှုံသူနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကြားထဲမှာ၊ …
ဪ … အမေရိကရဲ့ ဟိုင်းဝေး ၆၆ မှာလမ်းပျောက်နေတဲ့
ရွှေမြန်မာ ၈၈ မျိုးဆက်တွေကလည်း
များလိုက်ပါဘိ။
ကြားမိလိုက်ကြလား ကျုပ်အသံကို
Prokofiev ဒါမှမဟုတ် Rachmaninov တေးသွားရဲ့ နိဒါန်းမှာ၊
မန္တလေးကျုံးအောက်ကနေ ကာလီဖိုးနီးယားရွေတံခါးဝအထိ၊
မဟာမုနိဘုရားရှေ့ကနေ အော်ပရာခန်းမထဲအထိ
ကုန်းတစ်တန်ရေတစ်တန် လာခဲ့ရတဲ့
စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည် မောင်းလေးတစ်လက်ရဲ့
အမြီးရှည် ဒူဝေဝေ ပဲ့တင်သံထဲမှာ။
ဝိုင်းရှာပေးကြပါဦး၊
သန်းခေါင်စာရင်းဖောင်ပေါ်ကကွက်လပ်တွေထဲမှာ
နိင်ငံကူးလက်မှတ်လျှောက်လွာတွေထဲမှာ
တကယ်တော့ ကျုပ်ရဲ့ ဇစ်မြစ်က ဂျင်ဂစ်စ်ခန်ပါ၊
အရင်က ဧရာဝတီမှာရေချိုးပါတယ်၊
အခုတော့ ဆီလီကွန်တောင်ကြားလေသံနဲ့
အလာပသလာပ ပြောတတ်ပါတယ်။
ရှာပေးကြပါဦး
မြန်မာပြည်အနောက်ပိုင်းက ပဋိပက္ခသတင်းတွေထဲမှာ
သွေးရဲရဲသံရဲရဲ ခေါင်းစဉ်တွေထဲမှာ
တချိန်တုန်းက တစ်လမ်းတည်းကြီး တစ်ဈေးတည်းသွား
ထန်းလျက်ဆိုင်ရှေ့မှာ ဈေးအတူဆစ်ခဲ့ကြတဲ့
ဘဝတူ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့ အစ္စလမ်အိမ်နီးချင်းများရဲ့
ဖျာအောက်မှာ၊ စောင်အောက်မှာ
အမှိုက်ပုံထဲမှာ၊ ဒါမှမဟုတ် သောကပုံထဲမှာ။
တစ်နေရာရာမှာဖြစ်ရမယ်
တစ်ခါတစ်လေ ကျုပ်ပုစွန်ခြောက်နဲ့ကြော်တဲ့
Omelette ထဲမှာလား၊
အုန်းနို့နဲ့စိမ်ထားတဲ့ နတ်သမီးဆံပင် pasta တွေထဲမှာလား၊
ရွှေပလောင်နဲ့နှပ်ထားတဲ့ ချောင်းဆိုးဆေးတွေထဲမှာလား၊
ဘရားရင်ပြင်ပေါ်က ဆည်းလည်းသံလို့ထင်ယောင်မှား
နိုင်ငံခြားကြိုးဆွဲရထားရဲ့ ခေါင်းလောင်းသံထဲမှာလား၊
ရှမ်းတိုဟူးနဲ့ ဆင်တူရိုးမှား
ငှက်ပျောသီး ပူတင်းရဲ့ အရသာထဲမှာလား၊
ရွေတိဂုံရဲ့အရိပ်လို ရှည်လျား
ဆန်ဖရန်စစ်စကို နာရီစင်ရဲ့ အရိပ်ထဲမှာလား၊
North Beach ရပ်ကွက်ကို ကျီစားလိုက်တဲ့
မုတ်သုန်မိုးနဲ့လေရူးထဲမှာလား၊
ပန်းပန်ပြီး စက်ဘီးစီး ပုဂံပတ်နေတဲ့
Hippie နုနုနယ်နယ်လေးတွေကြားထဲမှာလား၊
ဒေါ်စုဓာတ်ပုံကို dashboard ပေါ်မှာတင်မောင်းနေတဲ့
Lyft ကားသမားရဲ့ ရင်ထဲမှာလား၊
အနာဂါတ်ဝါကျတွေကို အတိတ်ပြပစ္စည်းနဲ့ရေးပြီး
အတိတ်ဘဝကို အနာဂါတ်ဝါကျလိုရေးတတ်တဲ့
ကျုပ်ရဲ့သဒ္ဒါအမှားတွေထဲမှာလား၊
ငါးပိရည်ပစ်ပစ်နဲ့ရေးထားတဲ့
ကျုပ်ရဲ့ကဗျာထဲမှာလား။
ဝင်နေတဲ့ ကျုပ်ရဲ့ အသံလေး
တွေ့ရင်ပြောကြပါ။
Kenneth Wong (February 2019)
တွေ့ရင်ပြောကြပါဦး။
သွားလေသူ Kipling ရဲ့လိပ်ပြာနဲ့
အားရပါးရ နိုင်ငံရေး ထိုင်ဆွေးနွေးနေတဲ့
ချွေးရွှဲရွှဲ လက်ဖက်ရည်ရောင်တောက်တောက်
ရွှေကျီးညိုတို့ ကျက်စားရာ ကိုလိုနီခေတ်တိုက်အို
ဆွေးဆွေးမြေ့မြေ့ကြီးတွေကြားထဲမှာလား။
မြူသီးပြီးနှင်းစို့လို့
မဟာဆန်ဆန်ကဖီးနဲ့ လေးဒေါ်လာတန် Latte တွေကို
ထွေးထွေးထုတ်နေရတဲ့ ဆင်ခြေဖုံးလမ်းလေးထဲမှာ
ဝပ်နေရှာသလား။
တွေ့မိလိုက်ကြလား ကျုပ်အသံကို
ခင်ဗျားတို့စားနေတဲ့ မိုးကျလက်ဖက်သုပ်ထဲမှာ
လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ရ နိုင်ကျဉ်းတွေရဲ့
မျှော်လင့်ချက်နဲ့ အိပ်မက်ကြွပ်ကြွပ်လေးတွေ
ခြေဖြူးထားတဲ့ မုန့်ဟင်းခါးကျဲကျဲထဲမှာ
ရေခြားမြေခြားမှာ
ပန်းကံဆေး ဓာတ်ဆီဖြည့် ဝမ်းစာရှာနေရတဲ့
ခိုလှုံသူနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကြားထဲမှာ၊ …
ဪ … အမေရိကရဲ့ ဟိုင်းဝေး ၆၆ မှာလမ်းပျောက်နေတဲ့
ရွှေမြန်မာ ၈၈ မျိုးဆက်တွေကလည်း
များလိုက်ပါဘိ။
ကြားမိလိုက်ကြလား ကျုပ်အသံကို
Prokofiev ဒါမှမဟုတ် Rachmaninov တေးသွားရဲ့ နိဒါန်းမှာ၊
မန္တလေးကျုံးအောက်ကနေ ကာလီဖိုးနီးယားရွေတံခါးဝအထိ၊
မဟာမုနိဘုရားရှေ့ကနေ အော်ပရာခန်းမထဲအထိ
ကုန်းတစ်တန်ရေတစ်တန် လာခဲ့ရတဲ့
စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည် မောင်းလေးတစ်လက်ရဲ့
အမြီးရှည် ဒူဝေဝေ ပဲ့တင်သံထဲမှာ။
ဝိုင်းရှာပေးကြပါဦး၊
သန်းခေါင်စာရင်းဖောင်ပေါ်ကကွက်လပ်တွေထဲမှာ
နိင်ငံကူးလက်မှတ်လျှောက်လွာတွေထဲမှာ
တကယ်တော့ ကျုပ်ရဲ့ ဇစ်မြစ်က ဂျင်ဂစ်စ်ခန်ပါ၊
အရင်က ဧရာဝတီမှာရေချိုးပါတယ်၊
အခုတော့ ဆီလီကွန်တောင်ကြားလေသံနဲ့
အလာပသလာပ ပြောတတ်ပါတယ်။
ရှာပေးကြပါဦး
မြန်မာပြည်အနောက်ပိုင်းက ပဋိပက္ခသတင်းတွေထဲမှာ
သွေးရဲရဲသံရဲရဲ ခေါင်းစဉ်တွေထဲမှာ
တချိန်တုန်းက တစ်လမ်းတည်းကြီး တစ်ဈေးတည်းသွား
ထန်းလျက်ဆိုင်ရှေ့မှာ ဈေးအတူဆစ်ခဲ့ကြတဲ့
ဘဝတူ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့ အစ္စလမ်အိမ်နီးချင်းများရဲ့
ဖျာအောက်မှာ၊ စောင်အောက်မှာ
အမှိုက်ပုံထဲမှာ၊ ဒါမှမဟုတ် သောကပုံထဲမှာ။
တစ်နေရာရာမှာဖြစ်ရမယ်
တစ်ခါတစ်လေ ကျုပ်ပုစွန်ခြောက်နဲ့ကြော်တဲ့
Omelette ထဲမှာလား၊
အုန်းနို့နဲ့စိမ်ထားတဲ့ နတ်သမီးဆံပင် pasta တွေထဲမှာလား၊
ရွှေပလောင်နဲ့နှပ်ထားတဲ့ ချောင်းဆိုးဆေးတွေထဲမှာလား၊
ဘရားရင်ပြင်ပေါ်က ဆည်းလည်းသံလို့ထင်ယောင်မှား
နိုင်ငံခြားကြိုးဆွဲရထားရဲ့ ခေါင်းလောင်းသံထဲမှာလား၊
ရှမ်းတိုဟူးနဲ့ ဆင်တူရိုးမှား
ငှက်ပျောသီး ပူတင်းရဲ့ အရသာထဲမှာလား၊
ရွေတိဂုံရဲ့အရိပ်လို ရှည်လျား
ဆန်ဖရန်စစ်စကို နာရီစင်ရဲ့ အရိပ်ထဲမှာလား၊
North Beach ရပ်ကွက်ကို ကျီစားလိုက်တဲ့
မုတ်သုန်မိုးနဲ့လေရူးထဲမှာလား၊
ပန်းပန်ပြီး စက်ဘီးစီး ပုဂံပတ်နေတဲ့
Hippie နုနုနယ်နယ်လေးတွေကြားထဲမှာလား၊
ဒေါ်စုဓာတ်ပုံကို dashboard ပေါ်မှာတင်မောင်းနေတဲ့
Lyft ကားသမားရဲ့ ရင်ထဲမှာလား၊
အနာဂါတ်ဝါကျတွေကို အတိတ်ပြပစ္စည်းနဲ့ရေးပြီး
အတိတ်ဘဝကို အနာဂါတ်ဝါကျလိုရေးတတ်တဲ့
ကျုပ်ရဲ့သဒ္ဒါအမှားတွေထဲမှာလား၊
ငါးပိရည်ပစ်ပစ်နဲ့ရေးထားတဲ့
ကျုပ်ရဲ့ကဗျာထဲမှာလား။
ဝင်နေတဲ့ ကျုပ်ရဲ့ အသံလေး
တွေ့ရင်ပြောကြပါ။
Kenneth Wong (February 2019)
Burmese version (Zawgyi)
ေတြ႕ရင္ေျပာၾကပါ
က်ဳပ္အသံဝင္သြားလို႔
ေတြ႕ရင္ေျပာၾကပါဦး။
သြားေလသူ Kipling ရဲ႕လိပ္ျပာနဲ႔
အားရပါးရ ႏိုင္ငံေရး ထိုင္ေဆြးေႏြးေနတဲ့
ေခြၽး႐ႊဲ႐ႊဲ လက္ဖက္ရည္ေရာင္ေတာက္ေတာက္
ေ႐ႊက်ီးညိဳတို႔ က်က္စားရာ ကိုလိုနီေခတ္တိုက္အို
ေဆြးေဆြးေျမ့ေျမ့ႀကီးေတြၾကားထဲမွာလား။
ျမဴသီးၿပီးႏွင္းစို႔လို႔
မဟာဆန္ဆန္ကဖီးနဲ႔ ေလးေဒၚလာတန္ Latte ေတြကို
ေထြးေထြးထုတ္ေနရတဲ့ ဆင္ေျခဖုံးလမ္းေလးထဲမွာ
ဝပ္ေနရွာသလား။
ေတြ႕မိလိုက္ၾကလား က်ဳပ္အသံကို
ခင္ဗ်ားတို႔စားေနတဲ့ မိုးက်လက္ဖက္သုပ္ထဲမွာ
လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ရ ႏိုင္က်ဥ္းေတြရဲ႕
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ အိပ္မက္ႂကြပ္ႂကြပ္ေလးေတြ
ေျချဖဴးထားတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါးက်ဲက်ဲထဲမွာ
ေရျခားေျမျခားမွာ
ပန္းကံေဆး ဓာတ္ဆီျဖည့္ ဝမ္းစာရွာေနရတဲ့
ခိုလႈံသူနဲ႔ ဒုကၡသည္ေတြၾကားထဲမွာ၊ …
ဪ … အေမရိကရဲ႕ ဟိုင္းေဝး ၆၆ မွာလမ္းေပ်ာက္ေနတဲ့
ေ႐ႊျမန္မာ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေတြကလည္း
မ်ားလိုက္ပါဘိ။
ၾကားမိလိုက္ၾကလား က်ဳပ္အသံကို
Prokofiev ဒါမွမဟုတ္ Rachmaninov ေတးသြားရဲ႕ နိဒါန္းမွာ၊
မႏၲေလးက်ဳံးေအာက္ကေန ကာလီဖိုးနီးယားေ႐ြတံခါးဝအထိ၊
မဟာမုနိဘုရားေရွ႕ကေန ေအာ္ပရာခန္းမထဲအထိ
ကုန္းတစ္တန္ေရတစ္တန္ လာခဲ့ရတဲ့
စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ ေမာင္းေလးတစ္လက္ရဲ႕
အၿမီးရွည္ ဒူေဝေဝ ပဲ့တင္သံထဲမွာ။
ဝိုင္းရွာေပးၾကပါဦး၊
သန္းေခါင္စာရင္းေဖာင္ေပၚကကြက္လပ္ေတြထဲမွာ
နိင္ငံကူးလက္မွတ္ေလွ်ာက္လြာေတြထဲမွာ
တကယ္ေတာ့ က်ဳပ္ရဲ႕ ဇစ္ျမစ္က ဂ်င္ဂစ္စ္ခန္ပါ၊
အရင္က ဧရာဝတီမွာေရခ်ိဳးပါတယ္၊
အခုေတာ့ ဆီလီကြန္ေတာင္ၾကားေလသံနဲ႔
အလာပသလာပ ေျပာတတ္ပါတယ္။
ရွာေပးၾကပါဦး
ျမန္မာျပည္အေနာက္ပိုင္းက ပဋိပကၡသတင္းေတြထဲမွာ
ေသြးရဲရဲသံရဲရဲ ေခါင္းစဥ္ေတြထဲမွာ
တခ်ိန္တုန္းက တစ္လမ္းတည္းႀကီး တစ္ေဈးတည္းသြား
ထန္းလ်က္ဆိုင္ေရွ႕မွာ ေဈးအတူဆစ္ခဲ့ၾကတဲ့
ဘဝတူ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ အစၥလမ္အိမ္နီးခ်င္းမ်ားရဲ႕
ဖ်ာေအာက္မွာ၊ ေစာင္ေအာက္မွာ
အမႈိက္ပုံထဲမွာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေသာကပုံထဲမွာ။
တစ္ေနရာရာမွာျဖစ္ရမယ္
တစ္ခါတစ္ေလ က်ဳပ္ပုစြန္ေျခာက္နဲ႔ေၾကာ္တဲ့
Omelette ထဲမွာလား၊
အုန္းႏို႔နဲ႔စိမ္ထားတဲ့ နတ္သမီးဆံပင္ pasta ေတြထဲမွာလား၊
ေ႐ႊပေလာင္နဲ႔ႏွပ္ထားတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးေဆးေတြထဲမွာလား၊
ဘရားရင္ျပင္ေပၚက ဆည္းလည္းသံလို႔ထင္ေယာင္မွား
ႏိုင္ငံျခားႀကိဳးဆြဲရထားရဲ႕ ေခါင္းေလာင္းသံထဲမွာလား၊
ရွမ္းတိုဟူးနဲ႔ ဆင္တူ႐ိုးမွား
ငွက္ေပ်ာသီး ပူတင္းရဲ႕ အရသာထဲမွာလား၊
ေ႐ြတိဂုံရဲ႕အရိပ္လို ရွည္လ်ား
ဆန္ဖရန္စစ္စကို နာရီစင္ရဲ႕ အရိပ္ထဲမွာလား၊
North Beach ရပ္ကြက္ကို က်ီစားလိုက္တဲ့
မုတ္သုန္မိုးနဲ႔ေလ႐ူးထဲမွာလား၊
ပန္းပန္ၿပီး စက္ဘီးစီး ပုဂံပတ္ေနတဲ့
Hippie ႏုႏုနယ္နယ္ေလးေတြၾကားထဲမွာလား၊
ေဒၚစုဓာတ္ပုံကို dashboard ေပၚမွာတင္ေမာင္းေနတဲ့
Lyft ကားသမားရဲ႕ ရင္ထဲမွာလား၊
အနာဂါတ္ဝါက်ေတြကို အတိတ္ျပပစၥည္းနဲ႔ေရးၿပီး
အတိတ္ဘဝကို အနာဂါတ္ဝါက်လိုေရးတတ္တဲ့
က်ဳပ္ရဲ႕သဒၵါအမွားေတြထဲမွာလား၊
ငါးပိရည္ပစ္ပစ္နဲ႔ေရးထားတဲ့
က်ဳပ္ရဲ႕ကဗ်ာထဲမွာလား။
ဝင္ေနတဲ့ က်ဳပ္ရဲ႕ အသံေလး
ေတြ႕ရင္ေျပာၾကပါ။
Kenneth Wong (February 2019)
Beautifully written! Love the audio too.
ReplyDelete